Geschiedenis

In het jaar 1887 besloten enkele muziekbeoefenaars, tot dan toe musicerend bij een harmonie in de omtrek, om in Nijswiller een harmonie op te richten. Tot de oprichters behoren met zekerheid de gebroeders Joep, Arnold en Willem Bröcheler, hun neef Leonard Bröcheler en het toenmalige hoofd der school de heer Bruls. Als mede-oprichters worden tevens nog de namen genoemd van Willem Steijns – Nédèske Smeets – Bertus Schoonbrood – Melchior Lukassen – Johan Delnoy – Harry Mengeleers – Piet Herpesch en Hub Beijer.

De heer Leonard Bröcheler, in de volksmond der Linnet, koster en organist van het kerkje van Nijswiller, werd aangezocht en bereid gevonden om de directie op zich te nemen.

Het voorzitterschap kwam in handen van der “meester” Bruls, die samen met de directeur Excelsior over de eerste kinderjaren heen geholpen heeft. Wij kunnen ons de toestanden uit die tijd moeilijk voorstellen als we bedenken dat de eerste repetities gehouden werden in de open lucht…… voor het huis van de directeur. Zittend op oude kisten, boomstronken en wankele banken werden de eerste repetities gehouden.

Wij kunnen ons ook heel goed voorstellen dat op deze repetitie-avonden de dorpsjeugd vol belangstelling kwam kijken en met veel bewondering heeft geluisterd naar de eerste marsen. Deze openlucht-repetities hadden echter het voordeel dat Excelsior direct flink in de belangstelling kwam te staan, hetgeen voor vele jongeren een aansporing was om zich op te geven als lid.

Zodra de mooie zomeravonden voorbij waren en buiten repeteren niet meer mogelijk was, werd uitgekeken naar een vast repetitielokaal. Dit werd gevonden bij oprichter Joep Bröcheler “Op Der Welsch”.

Excelsior’s eerste “optreden” was een muzikale wandeling, doch die had meer weg van een loopoefening, aangezien de meeste muzikanten nog nooit gaande hadden gemusiceerd. Het voornaamste was echter een feit…..de harmonie bestond nu pas echt. Voor de muzikanten en heel Nijswiller een zeer belangrijke dag.

Na veel oefenen en daardoor de muziek enigszins beheersend, kon men er spoedig toe overgaan wat vaker naar buiten te treden. Niettemin beperkte Excelsior zich de eerste tientallen jaren van haar bestaan ertoe de kerkelijke plechtigheden op te luisteren, met daarnaast af en toe een muzikale wandeling door het dorp. Toch werd er wel eens deelgenomen aan muziekfestiviteiten in de buurt. Als dit wat ver uit de buurt was om te voet te lopen werd de hooiwagen van stal gehaald. Enkele lange banken of planken erop en…. de autocar was startklaar. En zo trok men dan al spelend of zingend onder het genot van “u drupke” door het mooie heuvelland op weg naar een of ander romantisch weidefeest.

In 1907 legde de heer Leonard Bröcheler de dirigeerstok neer en werd hij opgevolgd door zijn dorpsgenoot de heer A. Smeets, die tot 1915 de leiding had. Omstreeks 1913 nam Excelsior met weemoed, doch met vele leuke herinneringen, afscheid van het eerste repetitielokaal ”Op der Welsch”.

Onder leiding van de toenmalige directeur Smeets werd vanaf “der Welsch” met muziek vertokken naar het nieuwe repetitielokaal van A. Maassen, die als spelend lid van harmonie Excelsior deze zaal had laten bouwen. In 1925 werd door de heer Maassen, met medewerking van bestuur en leden, de harmoniezaal verbouwd.

Zoals overal elders bracht ook in Nijswiller de mobilisatie een geweldige inzinking, want de meeste muzikanten moesten instrument en notenblad inleveren voor ransel en geweer. Ondanks deze omstandigheid wist Excelsior deze zeer moeilijke tijd goed door te komen.

In 1917 hervatte Excelsior onder leiding van Jos Bindels weer haar wekelijkse repetities. Gelukkig bracht het einde der mobilisatie weer versterking in de Excelsior-gelederen en met de aanwezigheid van diverse jonge krachten groeide Excelsior uit tot een ware muziekgemeenschap. In 1924 werd de heer Jos Bindels opgevolgd door de heer P. Tychon uit Mechelen. Deze achtte na twee jaren werken de vereniging in staat om deel te nemen aan een muziekwedstrijd. Dit gebeurde dan ook in Maastricht, alwaar in de derde afdeling een tweede prijs werd behaald.

Directeur P. Tychon bleef tot 1927 en werd opgevolgd door de heer Werkman uit Maastricht die echter wegens omstandigheden reeds een jaar later werd opgevolgd door Joh. Ploum uit Spekholzerheide. Onder deze zeer kundige leiding nam Excelsior in 1930 deel aan een muziekwedstrijd te Beek in Nijmegen, echter met een minder gunstig resultaat, want Excelsior kwam niet verder dan een tweede prijs, in de derde afdeling. Ondanks deze teleurstelling werd nog dezelfde dag besloten om deel te nemen aan een wedstrijd te Venlo, welke nog geen twee maanden later werd gehouden. Hier begon voor Excelsior “de victorie”. Immers daar zag ons korps zich bekroond met een flinke eerste prijs, de directeursprijs en de ere-prijs voor de beste harmonie der beide concoursdata. Vanaf dat moment ging het met Excelsior crescendo.

In 1931 werd de heer Ploum opgevolgd door de heer J. Hanssen uit Spekholzerheide en onder diens leiding behaalde Excelsior schitterende successen. In 1932 werd deelgenomen aan een concours te Thorn, met als resultaat een 1e prijs in de tweede afdeling en in 1935, geen twee jaren later, waagde Excelsior het, de eerste afdeling over te slaan, en te Best bij Nijmegen in te schrijven voor de afdeling uitmuntendheid. Het succes was buiten alle verwachtingen, want deze gedurfde muzikale sprong werd beloond met een 1e prijs met lof van de jury.

In 1938 werd deelgenomen aan een concours te Asten, alwaar in de ere-afdeling een tweede prijs werd behaald. Door deze uitslag wat teleurgesteld werd besloten om nog hetzelfde jaar deel te nemen aan het concours te Thorn. Er werd wederom ingeschreven in de ere-afdeling en wat niemand had durven hopen werd werkelijkheid. Met een 1e prijs, lof van de jury en de directeursprijs werd deze muzikale prestatie beloond.

Zondag 18 juli 1937 vierde Excelsior haar 50-jarig bestaansfeest. Tegen negen uur waren de dorpsverenigingen nl. mannenkoor, schutterij, burgerwacht, werkliedenbond, toneelvereniging en voetbalclub, benevens vele particulieren aan het verenigingslokaal, voor deze gelegenheid feestelijk versierd, verzameld om de jubilerende vereniging naar de kerk te begeleiden, alwaar een prachtige Hoogmis werd opgedragen.

Hierna ging het in optocht terug naar het verenigingslokaal waar een schitterende huldiging plaatsvond door de dorpsverenigingen. Tegen vier uur zette een feestelijke optocht zich in beweging naar het prachtige kloosterpark van de zusters Franciscanessen waar door diverse Belgische en diverse zusterverenigingen uit de buurt geconcerteerd werd. Maandagavond had er in het harmonielokaal een gezellige reünie plaats, waarop naast de leden der harmonie ook het feestcomité en de ere-commissie waren uitgenodigd.

Tijdens de oorlogsjaren 1940 tot 1945 werd ons korps gedwongen haar muzikale activiteiten te stoppen.

Zondag 26 juli 1947 vierde harmonie Excelsior haar 60-jarig bestaansfeest. Na afloop van de Hoogmis vond in het verenigingslokaal de huldiging plaats en kwamen velen de jubilerende vereniging proficiat wensen. In de namiddag zagen we de feestelijke drukte der arriverende twintig zusterverenigingen en de fleurige wappering der vaandel, die onder pittige muziek naar het feestterrein, het door de zusters Franciscanessen welwillend ter beschikking gestelde park, trokken. Hierna werd er tot diep in de nacht genoten van de keurig verzorgde programma’s der muziekverenigingen uit de verre omtrek, en zelfs tot over de grens. De laatste dag hield Excelsior nog een intiem feestje om de jubilarissen te fêteren, terwijl tot slot van de feestelijkheden tegen de avond een openluchtbal werd gehouden.

In 1952 werd door Excelsior, nog steeds onder leiding van de heer Hanssen, deelgenomen aan een concours te Vierlingsbeek, alwaar in de superieure afdeling een eerste prijs werd behaald. We kunnen gerust stellen, zonder iemand te kort te willen doen, dat de heer Hanssen ons korps door alle afdelingen heeft weten heen te loodsen en met ons korps de hoogste muzikale eer heeft weten te behalen. Door ziekte gedwongen moest de heer Hanssen in 1958 de dirigeerstok neerleggen. Zijn opvolger de heer Andries Bröcheler werd in 1961 opgevolgd door de heer J. Koolen uit Obbicht. Onder diens leiding kwam Excelsior ook tot successen. In 1962 werd onder diens leiding deelgenomen aan een bondsconcours te Schaesberg in de superieure afdeling met als resultaat een 1e prijs. In 1966 werd nog steeds onder leiding van de heet Koolen deelgenomen aan een bondsconcours te Bocholtz en ook hier werd in de superieure afdeling een 1e prijs behaald.

Het in 1928 door de heer P. Baggen overgenomen voorzitterschap van de heer H. v. Wersch werd door deze, in januari 1963, na een voorzittersperiode van 35 jaren, overgedragen aan de heer J. Lenders. In 1960 werd ons korps, dankzij de enorme inzet van het toenmalige steuncomité, voor de eerste keer in haar bestaan uniformen aangeboden. Het eerste officiële optreden in de nieuwe uniformering vond plaats bij de opening van de nieuwe school van Wahl-en Nijswiller.

December 1963 zal in de analen van harmonie Excelsior als een bijzonder en onvergetelijke maand geboekstaafd blijven, want in deze maand kreeg harmonie Excelsior voor het eerst in haar bestaan een geheel nieuw instrumentarium. Van 26 t/m 31 mei 1962 vierde Excelsior haar 75-jarig bestaansfeest. De zaterdagmiddag werd ingezet met de organisatie van het gemeentetoernooi. Zondagmorgen was er na afloop van de H. Mis een druk bezochte receptie, terwijl in de middaguren opgetreden werd door de korpsen aangesloten bij de eerste Limburgsche muziekfederatie “De verenigde vrienden”.

Jammer genoeg was het weer voor deze tijd van het jaar bijzonder slecht en was er in de feesttent een winterse temperatuur, wat alleen goed was voor de koffiedrinkers. Ondanks het slechte weer waren er toch steeds mensen in de feesttent, zodat het feest toch nog slaagde.

Een hoogtepunt in het bestaan van Excelsior is ongetwijfeld de concertreis van 1 t/m 9 augustus 1964 naar Paimpol in het Franse Bretagne geweest, waar werd deelgenomen aan een internationaal muziekfestival.

Er werden concerten gegeven in Paimpol, Pleudaniel, Tréquier en vooral niet te vergeten het ruige eiland Ile de Brehat. Overal werden de muzikanten met een geestdriftig en enthousiast applaus beloond. Er werd niet alleen geconcerteerd maar er waren ook uitstapjes bij de Bretonse bevolking.

Zaterdag 9 augustus werd met grote tegenzin de thuisreis aanvaard en werd afscheid genomen van een schitterend landschap met zeer gastvrije mensen. De grote animator van deze concertreis was de toenmalig beschermheer H. Ortmans. De heer Ortmans was van 1937 tot 1962 ere-voorzitter en nadien tot aan zijn overlijden in 1974 beschermheer van ons korps. Steeds als op hem een beroep werd gedaan stond hij klaar om te helpen. Als statenlid was hij vaak een voorspreker bij het verkrijgen van zaken, die langs de normale weg vaak een utopie bleken te zijn.

Van zaterdag 1 t/m maandag 3 juli 1967 vierde Excelsior haar 80-jarig bestaansfeest. Het feest werd ingezet met het optreden van alle Wittemse muziekkorpsen. Zondagmorgen was er na afloop van de H. Mis een druk bezochte receptie, waar van 4 tot 11 uur werd gemusiceerd door de korpsen van de muziekfederatie “De verenigde Vrienden”. Maandag 3 juli werd het jubileum afgesloten met een Beierse avond. In hetzelfde jubileumjaar werd door het damescomité op zaterdag 14 oktober een nieuwe vlag aangeboden., waarvan de gelden met diverse acties bij elkaar waren gebracht. Het ontwerp van de vlag was van de Vijlense kunstenaar Pierre Delnoy.

Op 2 maart 1974 werden door het damescomité, na vele jaren hard werken, aan Excelsior voor de tweede keer in haar bestaan nieuwe uniformen aangeboden, waardoor ons korps er weer piekfijn uitzag.

In het jaar 1968 werd directeur Koolen opgevolgd door de heer Hub Eijkenboom. Voor deze jonge directeur toen geen gemakkelijke opgave, aangezien diverse oudere muzikanten met blazen stopten. Hierdoor moest hij beginnen met veel jeugd. Om deze jeugd een kans te geven zich ongedwongen muzikaal te kunnen ontwikkelen werd besloten om de concoursafdeling te verlaten en over te stappen naar de vrije afdeling. Ook de directeur was hierdoor beter in staat om ongedwongen weer aan de opbouw van het korps te beginnen. Door zijn enorme inzet en fijne omgang met de leden is directeur Eijkenboom erin geslaagd het korps weer muzikaal omhoog te krijgen en zodoende kunnen wij in juli 1987 de drempel van het eeuwfeest overschrijden met een fijne, gezonde vereniging, die naar wij allen vurig hopen nog vele jaren in staat zal zijn om haar schitterende muzikale klanken te laten weergalmen over ons dierbaar, prachtige Limburgse heuvelland.

Bron: Harmonie Excelsior 100 jaar, Jacques Debije